Belangrijke afwijkingen per programma ten opzichte van de begroting

Programma 1. Bestuur en Organisatie

Bestuur (totaal € 457.000 voordelig)
Wethouderspensioenen (€ 457.000 voordelig)
Afgelopen jaren is de rekenrente gedaald. Dat betekende dat wij in de voorgaande jaarrekeningen een fors bedrag bij moesten storten om een dekking van 100% te krijgen van de voorziening wethouderspensioenen. De rekenrente is nu weer gestegen. Dat betekent dat de voorziening lager mag zijn en dus deels vrijvalt ten gunste van de exploitatie. Dit levert een voordeel op van € 457.000.

Dienstverlening en communicatie (totaal € 106.000 nadelig)
Verkiezingen (€ 176.000 nadelig)
Door het vroeg-stemmen op de maandag en dinsdag voorafgaand aan de verkiezingen zijn de vergoedingen voor de stembureauleden flink toegenomen. Daarnaast zijn er extra kosten voor de beveiliging van de gemeenteraadsverkiezingen gemaakt. Dit naar aanleiding van ontvangen signalen over een landelijke actie waarbij mensen werden opgeroepen om de telling op de stembureaus te controleren. Verder zijn de kosten hoger als gevolg van alle corona maatregelen die genomen moesten worden. Het totaal van de overschrijding op de post verkiezingen is € 176.000. Hiervoor hebben we van het rijk een extra vergoeding in de algemene uitkering ontvangen.

Leges Burgerzaken (€ 70.000 voordelig)
Er zijn hogere inkomsten (€ 70.000) gerealiseerd in 2022 met betrekking tot de burgerlijke stand, reisdocumenten en rijbewijzen. Dit heeft voor een deel te maken met een inhaalslag na de coronabeperkingen in 2020 en 2021.

Overige verschillen programma 1 € 57.000 voordelig
Overige verschillen programma 1 € 57.000 voordelig bestaat uit kleinere mee- en tegenvallers

Programma 2. Ruimte

Wonen (totaal € 201.000 voordelig)
 Vastgoed beheer algemeen en gemeentelijk vastgoed (€ 165.000 voordelig)

• Voordeel van € 328.000 verkoopakte van de voormalige Bonifatiusschool

In 2022 is de verkoopakte van de voormalige Bonifatiusschool gepasseerd. De verkoopopbrengst was in 2021 voorzien, waardoor in dat jaar een nadeel is ontstaan. De verkoop in 2022 leidt in deze jaarrekening tot een voordeel.

• Nadeel van € 163.000 bestaat uit een aantal tegenvallers

Bij een aantal gemeentelijke vastgoedobjecten is sprake van leegstand. Dit betreft onder ander het pand Heremastate 5 Joure. De begrote huurverhoging bij Sportfun-/Swimfun is in 2022 nog niet geheel geëffectueerd omdat de zonnepanelen c.a. nog niet naar behoren functioneerden.  Uiteraard hebben de sterk gestegen prijzen ook effecten op de budgetten voor het onderhoud van ons vastgoed.

Wabo/omgevingsvergunningen (€ 142.000 nadelig)
De legesopbrengsten zijn in de voorjaarsrapportage 2022 naar boven bijgesteld. Het post-corona jaar zorgde voor een stabilisering van aanvragen, tot op niveau 2019. Deze verwachte opbrengst is niet volledig gerealiseerd. Dit betekent een nadeel van circa € 142.000.

Subsidie gemeentelijke monumenten en monumenten (€ 178.000 voordelig)
Het voordeel op dit budget is € 178.000. Er zijn in 2022 minder subsidies voor gemeentelijke monumenten uitgekeerd dan verwacht.

Openbare ruimte (€ 1.564.000 voordelig)
Wegen (€ 696.000 voordelig)
De budgetten die onder Wegen, zoals dagelijks en groot onderhoud wegen, inkomsten kabels en leidingen, gladheidbestrijding, onderhoud bruggen en openbare verlichting laten per saldo een voordeel zien van € 346.000. Een aantal investeringen, die later onder het kopje kredieten worden toegelicht, lopen achter op de planning. Dit betekent een voordeel op de afschrijvingslasten t.o.v. de geactualiseerde begroting van circa € 350.000 voordelig. Per saldo is het voordeel € 696.000.

Vaarwegen (€ 127.000 voordelig)
De inkomsten en uitgaven van onze havens en de Lemstersluis laten een voordelig saldo zien van
€ 127.000. Dit komt doordat we meer passanten in onze havens hebben mogen verwelkomen.

Groen (€ 146.000 nadelig)
De uitgaven binnen het product groen vallen € 146.000 hoger uit dan begroot. Dit heeft te onder andere te maken met:

• de renovatie van het groen Butsingel, Eikenlaan. De kosten (€ 80.000) waren begroot voor 2021 maar zijn uitgevoerd in 2022.  
• de uitgaven van de voormalige camping Lemmer. Hier zorgen de noodzakelijke kosten die gemaakt zijn voor nutsvoorzieningen en belastingen voor een overschrijding van € 50.000.
• Het restant van de hoger uitgevallen uitgaven heeft grotendeels betrekking op het onderhoud van stranden (€ 14.000).

Afval (€ 675.000 voordelig)
Meerdere incidentele effecten leiden tot een incidenteel voordeel op de gehele afvalinzameling van
€ 675.000.

• De afvalstoffenheffing laat een meeropbrengst zien van € 213.000.
• Naast de areaaluitbreiding is het aantal omzettingen van het volume van de container hier deels een gevolg van.
• Daarnaast is het resultaat positief beïnvloed door de hogere marktprijzen voor metalen en oud papier. Samen levert dit een incidenteel voordeel op van € 334.000.
• Het saldo van de overige kleinere afwijkingen bedraagt € 128.000 voordelig.

Riolering/stedelijk water (€ 212.000 voordelig)
Per saldo is het voordeel € 212.000.

• In 2022 hebben we van het Wetterskip Fryslan een bedrag over eerdere jaren ontvangen ter compensatie van de overdracht stedelijk water (€ 140.000).
• Ook ontvingen we van het Wetterskip over 2021 € 52.000 voor het baggeren van Stedelijk Water.
• De verstrekte subsidie vanuit het DeltaPlan Ruimtelijke Adaptatie vielen € 70.000 lager uit dan begroot. In 2023 gaan wij uitgebreid communiceren over deze stimuleringsregeling.
• De kosten voor baggeren van stedelijk water vielen in 2022 € 90.000 lager uit dan begroot. Dit heeft als oorzaak dat er minder werk is uitgevoerd dan gepland. Het werk is aanbesteed in 2022 en loopt door in het voorjaar van 2023. De totale som van het werk wordt dus uitgegeven over 2 boekjaren.

Grondbedrijf (afgerond € 405.000 nadelig)
Het financiële resultaat van de grondexploitaties over het jaar 2022 is afgerond € 405.000 lager dan bij de Najaarsrapportage (gewijzigde begroting) was voorzien. Zie voor een uitgebreide toelichting het beleidsmatige deel in hoofdstuk 2.3 Grondbedrijf (bladzijden 34 en 35)

Berekening
De grondexploitatie 2022 sluit met een negatief resultaat van afgerond € 536.000. Dit is inclusief een negatief resultaat van het bedrijventerrein De Ekers 3A van afgerond € 181.000. Hiervoor is bij de jaarrekening 2019 een reservering getroffen. Dit bedrag is in mindering gebracht op het verlies van
€ 536.000 en resteert er een verlies van afgerond € 355.000. Bij de najaarsrapportage werd nog een klein positief resultaat van € 50.000 begroot.

Oorzaak
Het verschil van € 405.000 nadelig wordt voornamelijk veroorzaakt door hogere toekomstige kostenstijgingen en lagere te verwachten opbrengststijgingen dan bij de najaarsrapportage werd aangenomen.

Overige verschillen (afgerond € 185.000 voordelig)
De afwijking van de realisatie t.o.v. de geactualiseerde begroting is verder te verklaren door kleinere mee- en tegenvallers van circa € 185.000 voordelig.

Programma 3. Economie
Overige verschillen programma 3 € 40.000 voordelig
Overige verschillen programma 1 € 40.000 voordelig bestaat uit kleinere mee- en tegenvallers.

Programma 4. Leefbaarheid en Onderwijs

Sociale zaken en maatschappelijke ondersteuning (voordeel € 108.000)
Leerlingenvervoer
Tijdens de lockdown is in januari en februari van 2022 de coulanceregeling toegepast. We verstrekten een voorschot van 80% van de normale omzet voor de niet-gereden ritten. Dit voorschot is, in overleg met de accountant van de vervoerder, omgezet in een bedrag om niet. Daarnaast is vanaf 1 augustus 2022 het nieuwe contract voor het vervoer in werking getreden.

Voorzieningen (voordeel € 23.000)
Kleine kernen
Het grootste deel van het budget is ingezet voor de ondersteuning van inwonersinitiatieven. Nog niet gehonoreerde aanvragen gaan we overhevelen naar 2023. Dit maakt dat de afwijking van 2022 een incidenteel karakter heeft. Dit betekent een voordeel van € 124.000. Daarnaast is er sprake van geringere mee- en tegenvallers van € 101.000 nadelig.

Onderwijs (voordeel € 251.000)
Basisonderwijs, onderwijshuisvesting
In dit budget zit ruimte voor afschrijving- en rentelasten uit investeringen in relatie tot het IHP (Investering Huisvestingsplan). Een aantal projecten uit dit huisvestingsplan zijn vertraagd en de bouw start in 2023. Dit betekent een eenmalige meevaller van € 251.000.

Algemeen (voordeel € 112.000)
In de begroting 2022 zijn de afschrijving- en rentelasten voor de investering Brûsplak Joure gereserveerd. Dit project is nog niet gestart. Dit betekent een voordeel van € 112.000.

Programma 5. Sociaal Domein

Samenleving en sociaal wijkteam (saldo nadeel € 38.000)
Inwonersinitiatieven (€ 98.000 voordelig)
Het saldo in deze productgroep is opgebouwd uit geringe voor- en nadelen van afgerond € 98.000 voordelig.

Basisvoorziening (€ 136.000 nadelig)
Op 7 oktober 2021 heeft het college de subsidieregeling ‘Steunpakket De Fryske Marren voor welzijn en leefstijl in coronatijd’ vastgesteld. Dit steunpakket biedt initiatiefnemers de kans een eenmalige subsidie aan te vragen voor de ondersteuning van jeugd- en kwetsbare mensen in De Fryske Marren en het bevorderen van een gezonde leefstijl van onze inwoners. De coronacrisis heeft veel invloed gehad op de inwoners van De Fryske Marren. Na de coronacrisis was het noodzakelijk om extra sociale activiteiten op te starten om ouderen en jongeren uit hun isolement te halen. Er zijn aanvragen ingediend en toegekend aan onder meer Leger des Heils, de Kear, Sociaal Goud. Het pakket kende een subsidieplafond van € 390.000 waar ca. € 275.000 van is uitgegeven. Bij het opheffen van de reserves corona in de jaarstukken 2021 hebben we geen rekening gehouden met deze claim in de reserve onderhanden werk.

Maatwerkvoorzieningen (saldo voordeel € 143.000)
WMO Maatwerkvoorzieningen (€ 473.000 voordelig)
Voorzieningen Wmo

• De uitgaven voor vervoersvoorzieningen, woningaanpassingen en hulpmiddelen zijn de afgelopen jaren gestegen door vergrijzing, rijksbeleid ten aanzien van langer zelfstandig wonen en prijsontwikkelingen. In 2022 was vooral een groei te zien in de kosten van vervoersvoorzieningen en het collectief vervoer. Corona zorgde de afgelopen twee jaar voor een vermindering van uitgaven op vervoer.
• Het abonnementstarief heeft effect op het aantal aanvragen voor woningaanpassingen.

Per saldo is sprake van een voordeel van € 15.000

Ondersteuning Wmo

• De uitgaven gaan trendmatig omhoog. De kosten per cliënt stijgen licht. Dit komt met name door meer specialistische hulp en gemiddeld meer uren zorg. Bij Hulp bij het Huishouden stegen de kosten opnieuw als gevolg van de invoering van het abonnementstarief.
• Er is een meevaller bij Beschermd Wonen. Dit komt door de inzet van een provinciaal expertiseteam, verschuiving naar ambulante (lokale) ondersteuning, meer middelen vanuit het Rijk en overgang van cliënten naar de Wet langdurige zorg (Wlz). Deze meevaller draagt sterk bij aan het gerealiseerde, incidentele, voordeel. Ook bij de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang was er een financieel voordeel.
• De middelen uit het hoofdlijnenakkoord GGZ zijn lokaal beschikbaar voor het verder verbeteren van de ketenzorg en de lokale aanpak voor de begeleiding en ondersteuning van personen met verward gedrag of vergelijkbare problematiek. De middelen zijn besteed aan extra inzet van wijk-GGD-ers.
• De uitgaven voor de vangnetvoorziening in Balk vallen vanaf mei 2022 onder dit budget. Deze kleinschalige woonvoorziening van 12 appartementen in een woonwijk in Balk is opgezet om kwetsbare inwoners tijdelijk een combinatie van onderdak en begeleiding te bieden om daarmee rust en een stabiel bestaan te creëren. De ondersteuning aan de bewoners is tijdelijk. De uitgaven hebben betrekking op huisvestingskosten en kosten van begeleiding, zowel Wmo als Participatiewet. Deze woonvoorziening heeft een sterk preventief karakter.

 Per saldo is sprake van een voordeel van € 415.000

Bijdrage Wmo
Door een lichte toename van het aantal cliënten, extra afdrachten van eigen bijdragen door het CAK over 2021 en incidentele inkomsten en hebben we het afgelopen jaar meer inkomsten uit eigen bijdragen ontvangen dan begroot. Per saldo is sprake van een voordeel van € 26.000.

De overige mee- en tegenvallers bedragen € 17.000 voordelig.

Jeugd Maatwerkvoorzieningen (€ 330.000 nadelig)
Na jaren van daling zien we in 2022 het aantal kinderen en gezinnen die jeugdhulp ontvangen stabiliseren op het niveau van 2021. Hiermee blijft de verwachting van een stijging in de post-corona tijdperk achterwege.  De gemiddelde kosten per jeugdige zijn licht gestegen. Over 2022 is er sprake van overschrijding van het budget van € 330.000. In de tweede helft van 2023 zal onderzocht worden of er sprake is van een structureel tekort. In het onderzoek worden ook de financiële gevolgen van de inkoop 2024 meegenomen. Tijdens het aanbestedingstraject zijn de tarieven opnieuw vastgesteld op basis van het uitgangspunt van de Jeugdwet om reële prijzen te hanteren. Daarnaast zijn de kwaliteitseisen aangescherpt. De verwachting is dat als gevolg hiervan de uitgaven vanaf 2024 zullen toenemen. De gevolgen hiervan zullen worden gerapporteerd in de daarvoor bestemde planning en control documenten.

Inkomensregelingen en participatie (saldo voordeel € 826.000)
Gecombineerde toelichting van Inkomensregeling en inkomensvoorzieningen zelfstandigen. (€ 16.000 nadelig)
Het aantal inwoners dat recht heeft op een uitkering blijft op een laag niveau. Dekking vindt plaats op basis van het BUIG-budget. Dat is een gebundelde uitkering van het rijk voor de bekostiging van uitkeringen op grond van de Participatiewet, de IOAW, de IOAZ en BBZ. Het Rijk houdt bij het vaststellen van het BUIG budget rekening met veel verschillende parameters. Een belangrijke parameter is het aantal bijstandsuitkeringen in historisch perspectief. Naast de bijstandsuitkeringen is ook deel van het budget beschikbaar voor de loonkostensubsidies. Ook dit wordt toegekend op basis van historisch perspectief en dit is gunstig voor onze gemeente, aangezien wij in verhouding meer inwoners met loonkostensubsidie aan het werk hebben.

We zien in de cijfers dat er op een aantal posten te laag is begroot. Dit zien we terug bij de loonkostensubsidie en bij de BBZ. We zien een grote onderschrijding bij uitkeringen en per saldo heft dat het tekort bij de loonkostensubsidie, BBZ en ander posten weer op. Alle posten zijn opgenomen in de BUIG gelden.

Per 1 januari 2022 kregen 639 inwoners een bijstandsuitkering en 43 inwoners een IOAW-uitkering. Op 31 december 2022 kregen 615 inwoners een bijstandsuitkering en 37 inwoners een IOAW-uitkering. Wij zien nog steeds een daling van het aantal uitkeringen. Per 1 januari 2022 kregen 78 inwoners een loonkostensubsidie en op 31 december 2022 waren dat er 104. Deze toename is positief, omdat deze mensen (deels) uit de uitkering gaan.

Re-integratie (€ 55.000 voordelig)
Het saldo in deze productgroep is opgebouwd uit geringe voor- en nadelen van afgerond € 55.000 voordelig.

Inburgering (€ 54.000 voordelig)
Het saldo in deze productgroep is opgebouwd uit geringe voor- en nadelen van afgerond € 54.000 voordelig.

Sociale werkvoorziening (€ 1.000 voordelig)
Het saldo in deze productgroep is opgebouwd uit geringe voor- en nadelen van afgerond € 1.000 voordelig.

Bijzondere bijstand (€ 646.000 voordelig)
In 2022 is er een totaalbedrag uitgekeerd aan energietoeslagen van € 3.373.100, waarvan € 928.500 als voorschotbetaling voor 2023. Het voorschotbedrag wordt in de jaarstukken opgenomen. Dit leidt tot een onderschrijding van € 468.000 op de begrote energietoeslag 2022. Aangezien de huidige regeling voor 2022 doorloopt tot en met 1 april 2023 nemen we dit voordeel mee in de resultaatbestemming.

Schuldhulpverlening (€ 87.000 voordelig)
Het saldo in deze productgroep is opgebouwd uit geringe voor- en nadelen van afgerond € 87.000 voordelig.

Conflictzorg (saldo voordeel € 80.000)
Het saldo in deze productgroep is opgebouwd uit geringe voor- en nadelen van afgerond € 80.000 nadelig.

Gezondheidszorg (saldo voordeel € 80.000)
Het saldo in deze productgroep is opgebouwd uit geringe voor- en nadelen van afgerond € 80.000 voordelig.

Sociaal domein algemeen (saldo nadeel € 36.000)
Het saldo in deze productgroep is opgebouwd uit geringe voor- en nadelen van afgerond € 36.000 nadelig.

Financiën, algemene dekkingsmiddelen en overhead

Algemene uitkering (€ 1.100.000 nadelig)
De algemene uitkering laat een nadeel zien van circa € 1,1 miljoen
Dat heeft de volgende reden. De raad heeft op 22 februari 2023 de uitwerking van de decembercirculaire 2022 vastgesteld. Een onderdeel van deze circulaire is een besluit van het kabinet om in 2023 nogmaals € 1.300 uit te keren aan mensen die leven van 120% van het sociaal minimum of minder. Hiervoor ontvingen gemeenten in 2022 € 500 miljoen in de decembercirculaire 2022. Hiermee is voor onze gemeente een bedrag gemoeid van circa € 1,1 miljoen en deze moeten we overhevelen van 2022 naar 2023.

OZB (€ 250.000 voordelig)
Hier is een meeropbrengst van circa € 250.000. Dit wordt voornamelijk veroorzaakt door:

• de uitbreiding van het areaal;
• minder toegekende WOZ-bezwaren;
• en een intensieve controle op leegstand.

Algemene baten en lasten  (€ 3.093.000 voordelig)

Overhead (€ 1.123.000 nadelig)
De uitgaven voor de ondersteuning van de primaire taken laten een nadeel zien van € 652.000. Het voordeel overige organisatiekosten van € 502.000 heeft betrekking op mutaties in de reserve onderhanden werk. Per saldo heeft dit geen effect op het resultaat na inzet van de reserves. Het nadeel op het onderdeel overhead bedraagt € 1.123.000.

Overhead personeel
Het nadeel op overhead personeel bedraagt € 910.000.
De inhuur van een aantal activiteiten (o.a. diensten bruggen) presenteren we in programma 2. Dit is een voordeel van circa € 200.000. Door de ontstane crisisopvang van Oekraïense vluchtelingen is een extra druk komen te liggen in de gemeentelijke organisatie. Deze extra kosten worden door het Rijk niet vergoed in de betreffende SiSa-regeling. Zie ook de toelichting bij de overige dekkingsmiddelen.

Personeel en organisatie
Het nadeel op personeel bedraagt € 100.000.
Dit is een gevolg van een overschrijding van de budgetten voor werving en selectie en het Arbo-budget.

Juridische Zaken
Er is een totale bijstelling van € 174.000.
Dit komt doordat het budget voor verzekeringen in de voorjaarsrapportage 2022 met € 150.000 en in de najaarsrapportage 2022 met € 85.000 naar boven is bijgesteld. Het budget voor verzekeringen was in 2021 niet toereikend, met name door de toegenomen premiekosten voor de verzekeringen. We kunnen nu een voordeel rapporteren van € 174.000 ten opzichte van de genoemde bijstellingen. Dit komt door lagere premies voor onze verzekeringsportefeuille dan voorzien, de schade-uitkeringen, overige meevallers en het voordeel op verzekeringen verklaren het genoemde voordeel.

Huisvesting
Het nadeel op de huisvestingskosten bedraagt € 135.000.
De kosten voor de schoonmaak en de levering van de schoonmaak en sanitaire artikelen zijn het afgelopen jaar aanzienlijk gestegen. Dit komt door een prijsverhoging en indexatie vanuit de leveranciers.

Financiën
Het nadeel op financiën bedraagt circa € 80.000.
Dit heeft drie oorzaken:

• We hebben extra fiscale expertise ingehuurd vanwege nieuwe en meer fiscale vraagstukken.

Zo kregen we er - naast de reguliere btw-werkzaamheden - diverse nieuwe loonheffingsaspecten bij. We kregen te maken met een vennootschapsregime en de fiscale advisering neemt toe op diverse dossiers. De toename van werkzaamheden leiden ertoe dat we ongeveer € 60.000 meer hebben uitgegeven dan we in onze begroting hebben opgenomen.

• Daarnaast heeft de accountant een meerwerknota ingediend voor extra werkzaamheden bij de jaarrekening 2021. Dit als gevolg van de controle van extra SiSa-regelingen ten opzichte van de jaarrekening 2020. Hiermee is een bedrag gemoeid van circa € 11.000. De auditcommissie heeft ingestemd met deze meerwerknota.
• Verder is er sprake van kleinere tegenvallers van circa € 9.000.

Daarnaast is er sprake van geringe mee- en tegenvallers in het taakveld overhead van circa € 103.000 nadelig.

Treasury en VPB (€ 238.000 nadelig)
Treasury laat een nadeel zien van € 178.000
Er is in 2022 minder rente doorberekend naar het grondbedrijf in verband met een sterk afgenomen boekwaarde van € 4.772.000 per 31 december 2021 naar € 895.000 per 31 december 2022. Dit is de verklaring voor het nadeel van € 178.000.

Heffing Vennootschapsbelasting (Vpb)
Tot en met het boekjaar 2021 had de gemeente nog de mogelijkheid de winst te verrekenen met de fiscale verliezen in de jaren voor 2021. Dit is vanaf 2022 niet meer mogelijk. Wij verwachten een vennootschapsbelastingaanslag van circa € 65.000. Dit betekent een nadeel van € 60.000 ten opzichte van de geactualiseerde begroting 2022.

Overige verschillen (€ 184.000 nadelig)
Overige verschillen algemene dekkingsmiddelen van € 184.000 nadelig bestaat uit kleinere mee- en tegenvallers.