Programma 2 Ruimte

We zijn op tijd klaar voor invoering van de Omgevingswet
De Omgevingswet treedt eindelijk in werking op 1 januari 2024. Een aantal voorbereidingen is afgerond:

• U stelde in 2022 al de Verordening nadeelcompensatie en de Omgevingsvisie De Fryske Marren vast.
• U hebt de Participatieverordening vastgesteld.
• Wij leggen in 2023 de volgende zaken aan u voor – soms voorafgegaan door bijeenkomsten of carrousels:
  • de aangepaste APV
  • de verordeningen rondom ruimtelijke kwaliteit, leges, erfgoed in overeenstemming met het routeboekje
  • het delegatiebesluit
  • het besluit adviesrecht en participatie
  • en de Verordening Fysieke Leefomgeving.
• We hebben vijf proefprojecten uitgevoerd in het kader van de Wet Kwaliteitsborging. Met deze wet gaat de bouwkundige toets en het toezicht naar de markt. Daarvoor in de plaats krijgt de gemeente een meer controlerende rol. De evaluatie van de proefprojecten zijn in Q2 van 2023.
• Met andere Friese gemeenten en verbonden partijen (de FUMO en de Veiligheidsregio) zijn we bezig om de Omgevingswet gezamenlijk goed te kunnen implementeren. Het uitwisselen van kennis en ervaringen speelt daarbij een grote rol, ook in het kader van de zogenoemde Friese Aanpak.
• Op het gebied van ICT en informatievoorziening hebben we veel voorbereidingen getroffen om het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO) tijdig te implementeren. De noodzakelijke aansluitingen zijn geregeld en voor de benodigde applicaties vindt de procesinrichting plaats. De standaarden zijn inmiddels geleverd door de VNG, zoals de zaaktypen van processen.
• De inwerkingtreding van de Omgevingswet vraagt ook om financiële aanpassingen. Financiële arrangementen met uitvoeringsdiensten, procedures en regels kostenverhaal en de legesverordening, moeten zijn aangepast en vastgesteld. Op dit moment werken we hier in verschillende werkgroepen aan.
• De implementatie van de Omgevingswet vergt veel inspanning van onze medewerkers, waardoor er druk op de capaciteit ontstaat. We huren op verschillende plekken in om de reguliere werkzaamheden door te laten lopen zodat de vaste medewerkers kunnen deelnemen in de werkgroepen voor de Omgevingswet. Ook moeten we medewerkers opleiden. Zij worden zo ook goed voorbereid op de komst van de wet.

Invoeren van de Omgevingswet
De Omgevingswet is opnieuw uitgesteld en heeft geleid tot een toename van de benodigde capaciteit in de werkgroepen. Hierdoor moeten we langer inhuren dan verwacht. In de begroting 2023 is hiervoor € 350.000,- gereserveerd.

De komende jaren versnellen we het verduurzamen van de gemeente
Eind 2021 heeft u het Duurzaamheidsprogramma en de Warmtevisie vastgesteld. Begin 2023 is de nieuwe programmamanager duurzaamheid gestart. Wij geven zelf het goede voorbeeld:

• We verduurzamen ons vastgoed.

Najaar 2022 heeft u de Routekaart Verduurzamen Gemeentelijk Vastgoed DFM vastgesteld en de benodigde financiële middelen vrijgemaakt. Als eerste is in september 2022 het zwembad Swimfun duurzaam opgeleverd, omdat dit complex het hoogste gasverbruik had binnen het gemeentelijke vastgoed. Hierna volgen de andere gebouwen.

• Heremastate wordt duurzaam uitgebreid.

We hebben duurzaamheid en circulariteit in het programma van eisen opgenomen.

• We verduurzamen ons wagenpark en de apparatuur voor de buitendienst.

Er zijn twee laadpalen bij ons gemeentehuis Heremastate gerealiseerd. Eén daarvan is voor openbaar gebruik. De andere is in de parkeerkelder geïnstalleerd.

• We ondersteunen dorpsinitiatieven in het aardgasvrij maken van hun dorp.

Naast de 4 startdorpen uit de Warmtevisie ondersteunen we nog 5 dorpsinitiatieven. Daarmee zijn er inmiddels initiatieven in Balk, Elahuizen, Terherne, Boornzwaag, Bakhuizen/Mirns/Rijs, Oudehaske, Nijemirdum, Idskenhuizen en Goingarijp/Terkaple/Akmarijp. Ook ondersteunen we de realisatie van een biogashub in de Haskerveenpolder en zijn we in Joure samen met JDE en Accolade een project aan het opzetten gericht op de realisatie van een warmtenet op restwarmte.

• We honoreerden bijna veertig aanvragen voor laadpalen

Daarvan zijn er 11 geplaatst. De rest wordt alsnog versneld geplaatst.

• Inwoners met een smalle beurs ondersteunen we met de energiecoach.
• We werken in 2022 en tot einde 2023 samen met de NME (Natuur en Milieueducatie).

We stimuleren klimaatadaptatie binnen onze gemeente:

• Het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie (DPRA) is een gezamenlijk plan van gemeenten, waterschappen, provincies en het Rijk. Het plan versnelt en intensiveert de aanpak van wateroverlast, hittestress, droogte en de gevolgen van overstromingen.

• In het afgelopen jaar is een start gemaakt met operatie Steenbreek.
• Wij zijn bezig om de Leidraad Inrichting Openbare Ruimte klimaatadaptief en duurzaam in te richten. Het doel hiervan is dat onze infrastructuur duurzamer en klimaatadaptiever wordt. Wij hebben drie ambitieniveaus en een communicatieplan uitgewerkt. Hierbij is inzichtelijk gemaakt wat de personele capaciteit en financiële consequenties zijn per ambitieniveau.
• Wij hebben de samenwerking gezocht met woningstichting Dynhus voor het gezamenlijk communiceren met inwoners over operatie Steenbreek. Samen hebben wij een pilot gedaan: een gezamenlijke informatieavond voor een specifiek gebied in Lemmer.
• In het kader van de impulsregeling van het DPRA startten we met vier projecten voor het beperken van de invloed van klimaatstressen: hitte, droogte, wateroverlast en overstroming. Het gaat om de projecten:

• Oudemirdum: maatregelen tegen wateroverlast Lege Leane (aangemeld voor DPRA impulsregeling)
• Joure: maatregelen klimaatadaptatie Stationsstraat (aangemeld voor DPRA impulsregeling)
• Lemmer: maatregelen wateroverlast Rienplan (aanmelden in 2023 voor DPRA impulsregeling)
• Balk: maatregelen klimaatadaptatie Wilhelminastraat en omstreken (aanmelden in 2023 voor DPRA impulsregeling)

• Lokaal worden met rioolvervangingen klimaatadaptieve verbeteringen doorgevoerd.
• We stellen een grondwatermeetnet op. Dit meetnet helpt ons om beter te kunnen anticiperen op droogte en wateroverlast. De resultaten van het onderzoek leveren we op in april 2023. Daarna volgt de aanbesteding van dit meetnet.
• In het afgelopen jaar is de stimuleringsregeling voor groen-blauwe maatregelen gestart. Deze loopt verder door in 2023 en 2024. In de periode tussen de start in 2022 en februari 2023 zijn 53 aanvragen ingediend en gehonoreerd. Het gaat om subsidies voor de aanleg van groene daken, het afkoppelen van daken of erfverharding van het gemeentelijke rioolstelsel of oppervlaktewater en voor het vasthouden van regenwater in bijvoorbeeld regentonnen.
• In de Rengersstraat Sint Nicolaasga is infiltratieriolering aangelegd. Hierdoor wordt er meer water opgevangen in de grond en wordt het riool minder belast.

De gemeente streeft naar een toekomstbestendige agrarische sector.
Samen met de agrarische sector, de provincie, het waterschap en andere Friese gemeenten geven we invulling aan de opgave om de agrarische bedrijven rendabel te houden en steeds verder te verduurzamen. Voor de beoordeling van de ontwikkelingsruimte van agrarische bedrijven betrekken we de provinciale omgevingsvisie 'De romte diele'.

Er komen geen nieuwe intensieve agrarische bedrijven.
Er is nu een beperkt aantal intensieve veehouderijen in ons landelijk gebied. Nieuwe vestiging van niet grondgebonden veehouderijen is niet mogelijk. Vrijgekomen agrarische opstallen faciliteren we graag bij de overgang naar nieuwe functies. We streven vooralsnog naar een verbod op nieuwvestiging, omschakeling en uitbreiding van geitenhouderijen. Alleen onder voorwaarden vanuit gezondheid en veiligheid kan daar vanaf geweken worden of als blijkt dat er nieuwe inzichten zijn naar aanleiding van het lopende onderzoek van de GGD.

Het project “composteren bij de boer” ging van start.
Dit deden we samen met een aantal agrariërs aan de zuidkant van de Tsjûkemar. De boeren werken samen in een coöperatie en ontvangen hekkelspecie en bermgras van ons. Dit composteren zij gecontroleerd en verwerken dit weer op hun land. Dit heeft voordelen voor de biodiversiteit, voor het tegengaan van  veenoxidatie en voor de vermindering van het gebruik van kunstmest.

We hebben beroep ingesteld tegen Fûgelhoeke als stikstofgevoelig gebied.
De Minister van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft 0,4 hectare (Fûgelhoeke) aangewezen als stikstofgevoelig gebied. Wij hebben beroep ingesteld tegen dit besluit omdat deze aanwijzing onevenredig is in relatie tot de belangen van de agrariërs.

Bewoners ervaren overlast van het spuiten met gewasbeschermingsmiddelen.
Daarom hebben wij gewerkt aan een convenant met afspraken met belanghebbenden, nadat wij eerder een voorontwerpbestemmingsplan in procedure brachten. Wij zetten ons in om 2023 een convenant te sluiten.

Veenweideprogramma
De diverse Friese overheden hebben samen met landbouw- en natuurorganisaties gewerkt aan de uitvoering van het veenweideprogramma. Doel hiervan is om het karakteristieke veenweidegebied te behouden en toekomst te geven met nieuwe verdienmodellen.

Fries Funderingsloket
De veenweidetafel heeft geadviseerd om een Fries funderingsloket op te richten. Eind 2022 is dit opgericht. Het doel is om het loket in 2023 operationeel te krijgen.

Gebiedsprocessen
In 2022 heeft de gemeente diverse gebiedsprocessen gefaciliteerd. Inmiddels zijn verschillende plannen uitgewerkt. Belangrijk kenmerk van deze gebiedsprocessen is dat de nadruk ligt op het tegengaan van veenoxidatie door hogere waterpeilen. Bij een gebiedsproces ligt het initiatief bij iemand uit het gebied en worden zoveel mogelijk mensen én opgaven meegenomen, zoals biodiversiteit, veenweide, stikstof, recreatie en toerisme, cultuurhistorie, economie, landbouwtransitie, kaderrichtlijn water, etc.

In de omgevingsvisie is veel aandacht voor de landschappelijke en cultuurhistorische waarden. Deze vormen de basis voor uitwerking en afwegingen bij ruimtelijke ontwikkelingen. Eind 2023 maken we een start met de nota Erfgoedverordening.

Onze doelstelling: 1050 woningen realiseren tot en met 2030
In 2022 werkten we verder aan deze doelstelling. Inmiddels zijn van de 1.050 woningen 291 woningen gerealiseerd. De projecten variëren qua omvang: van vier woningen in een voormalige timmerfabriek in Balk tot een paar honderd woningen in Joure-Wyldehoarne 4. Een overzicht van woningbouwprojecten met een planning hebben we opgenomen in ons dashboard woningbouw (is openbaar; zie link: https://www.arcgis.com/apps/dashboards/3da28e5419a544809aab594356c5366c ) .

In kleinere kernen bouwen we woningen naar behoefte: build to order.
In 2022 hebben we de dorpen actief benaderd met de vraag of er behoefte was aan woningbouw. Als vervolg hierop onderzoeken wij inmiddels de haalbaarheid van woningbouwprojecten in Oudega, Ouwsterhaule, Tjerkgaast en Sintjohannesga. Ook in Harich is een recent initiatief voor woningbouw. Dat project is op particuliere grond. Inmiddels zijn we gestart met een tweede inventarisatieronde.

Onze doelstelling: netto 200 sociale huurwoningen erbij tot en met 2030
We hebben voor het jaar 2023 prestatieafspraken gemaakt met de corporaties en huurdersverenigingen. Daarin hebben de corporaties en gemeente afgesproken om samen vijftien projecten voor sociale huurwoningen voor te bereiden en te realiseren.

Onze doelstelling: versnelling woningbouw en een betaalbaar aanbod
Wij zijn in het verband van de woonregio Zuidwest Friesland samen met Rijk en provincie in oktober 2022 gestart met het traject om te komen tot een regionale woondeal. Doel is versnelling van de woningbouw en het zorgen voor meer betaalbaar aanbod. We verwachten dat deze deal in april 2023 ondertekend kan worden.

We hebben 160 vluchtelingen uit Oekraïne een woonplek gegeven.
Door de oorlog in Oekraïne verwachten we dat de huisvesting een meerjarige opgave blijft.

In 2022 hebben we 72 statushouders gehuisvest op een taakstelling van 73 statushouders.

Bij herinrichtingen is veel aandacht voor een veilige en gezonde leefomgeving.

• Het aantal aanvragen in 2022 om omgevingsvergunning was met 400 op het langjarig gemiddelde.
• Het aantal vooroverleg-plannen neemt fors toe: van 110 in 2018 tot 337 in 2022.  

Wij werkten ook beleidsmatig aan de leefbaarheid, veiligheid en gezondheid van de bebouwde leefomgeving.

• We werkten verder aan het VTH-beleid 2024 - 2027.

We ronden dit in Q2 van 2023 af en leggen het vervolgens ter kennisgeving aan u voor. In het VTH-beleid benoemen wij voor de komende jaren de prioriteiten in relatie tot de VTH-taken. Het VTH-beleid sluit aan bij de omgevingsvisie en voldoet aan de eisen van de Omgevingswet en de Wet kwaliteitsborging (Wkb).

• Het de bedoeling dat in Q3 van 2023 de VTH-strategieën en het uitvoeringsprogramma worden vastgesteld.
• We werken aan uitvoeringsregels van vergunningen voor evenementen. Een startnotitie volgt in Q2 2023.
• Alle medewerkers voldoen aan de kwaliteitscriteria die de Wet Vergunningen, Toezicht en Handhaving (VTH), wijziging van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht stelt. Dit bleek uit een provincie-brede herijking die werd uitgevoerd voor de kwaliteit van de medewerkers en het beleid op het gebied van VTH.
• In 2022 is een start gemaakt om het VTH-beleid basistaken van de FUMO te actualiseren naar de Omgevingswet. Dat traject krijgt in 2023 een vervolg. In de eerste helft van 2022 zijn de kaders van de taakuitvoering van de FUMO in 2023 uitgewerkt  en vastgelegd in de begroting FUMO 2023. Ook is afgelopen jaar de producten- en dienstencatalogus van de FUMO aangepast.

In 2022 hebben wij verder gewerkt aan het herijken van de gemeentelijke monumentenlijst.
We dachten dat de procedure in 2022 kon worden afgerond. Doordat het arbeidsintensiever was dan ingeschat, koersen we nu op afronding medio 2023.

We voeren het plan uit voor de kerkenvisie.

• Voor de kerkenvisie hebben we in het eerste kwartaal van 2022 een plan van aanpak vastgesteld.
• In het tweede kwartaal hebben we een enquête uitgezet waarop een respons van 70% kwam.
• Op basis van de uitkomsten van de enquête heeft Steunpunt Monumentenzorg een analyse opgesteld over wat de toekomstverwachting is rond de kerkgebouwen in onze gemeente.
• Daarnaast hebben wij u in 2022 tijdens een raadscarrousel geïnformeerd over de kerkenvisie.
• Ook hebben wij gesprekken gevoerd met kerkeigenaren.
• In 2023 willen wij verder in gesprek met kerkeigenaren en andere belanghebbenden. Om dit proces zo goed mogelijk te laten begeleiden is inmiddels opdracht verstrekt aan een extern bureau.

We verbeteren de veiligheid van de gemeentelijke wegen.
Het hebben van een risicoanalyse was een voorwaarde voor het verkrijgen van rijkssubsidiegelden. Maar het opstellen van de risicoanalyse kostte aanmerkelijk meer tijd dan verwacht. De analyse is begin 2023 opgeleverd met daarbij een concept-uitvoeringsplan met maatregelen. Alle subsidie die door ons aangevraagd is op basis van 50/50 toegekend onder de voorwaarde dat de verkeersmaatregelen 31 december 2027 zijn uitgevoerd. Wij wegen de beschikbaarheid van de 50% externe financiering mee in het perspectiefnota-proces.

We nemen allerlei maatregelen om de fietsveiligheid te verbeteren.
Deze maatregelen vloeien voort uit het Uitvoeringsprogramma Fietsveiligheid 2020-2023.
In het najaar van 2022 hebben we deze locaties veiliger gemaakt:

• de Lange Dijk/Kampweg/Heerenweg in Rotsterhaule-Ouwsterhaule
• Murnserdyk in Mirns
• Breelenswei/Smitsleane in Bakhuizen
• en op de Scheen en Haskerveldweg in Joure.
• Ook is de komgrens bij Scharsterbrug aangepast.

In 2023 nemen we fietsveiligheidsmaatregelen voor:

• de Harddraversweg te Joure
• het Westeind te Oosterzee
• en de Lange Hoek/Trophorne te Elahuizen.

Voor twee doorfietsroutes is te weinig budget
Voor het uitvoeren van een doorfietsroute buiten de bebouwde kom op de trajecten Joure-Heerenveen en Joure-Sneek heeft u per tracé een uitvoeringskrediet beschikbaar gesteld. Op beide trajecten verwachten we een fors financieel tekort. Daarom beperken we ons voor de komende tijd tot het realiseren van een doorfietsroute op alleen het traject Joure-Heerenveen.  Bij de provincie hebben we voor dit traject  subsidie aangevraagd op basis van de  subsidieregeling 'Trochfytsrûtes'. Het besluit hierop wordt in het voorjaar van 2023 verwacht.

Voor het uitvoeren van een doorfietsroute en aanpak verkeersveiligheids-/fietsknelpunten in de bebouwde kommen van Oudehaske en Haskerhorne heeft u een voorbereidingskrediet beschikbaar gesteld. In 2023 zullen we het onderzoek hiertoe oppakken.

Uitbreiding parkeerschijfzone in Lemmer? Besluitvorming in 2023
In 2022 heeft het college een voorgenomen besluit genomen tot uitbreiding van de parkeerschijfzone in de Parkstraat en omgeving. Ter voorbereiding van een definitief besluit is in het najaar van 2022 een parkeerbezettingsonderzoek uitgevoerd. Uit het onderzoek blijkt dat uitbreiding van de parkeerschijfzone niet nodig is. Definitieve besluitvorming volgt in het voorjaar van 2023.

Aandacht voor verkeerseducatie in 2022 en 2023
De activiteiten die voor 2022 zijn begroot zijn nagenoeg allemaal uitgevoerd. Voor 2023 is de begroting inmiddels opgesteld. De verschillende organisatoren gaan in 2023 weer vele educatieve acties  
uitvoeren.

We volgen de aanbesteding in het openbaar vervoer
De provincie is gestart met de voorbereidingen voor de aanbesteding voor de nieuwe busconcessie 2024-2034. Uitgangspunt hierbij is een kwalitatief hoogwaardig openbaar vervoer op de hoofdstructuur en maatwerk in de landelijke gebieden. Wij volgen dit op de voet en hebben met onze inspraakreactie op het Ontwerp Programma van Eisen (PvE) opnieuw aandacht gevraagd voor de bereikbaarheid van en leefbaarheid in dorpen via een betaalbaar en aantrekkelijk OV-busnetwerk. Bij het vaststellen van het definitieve Programma van Eisen komt de provincie met een Reactienota terug op alle ingediende reacties.